Czym jest restrukturyzacja firmy i w jakim celu jest stosowana?

Restrukturyzacja firmy to postępowanie, które coraz częściej pojawia się na wokandach sądów gospodarczych. Jednak wiele osób słysząc o restrukturyzacji przedsiębiorstwa zastanawia się, co takiego właściwie kryje się za tym stwierdzeniem. Przedsiębiorcy często nie zdają sobie sprawy z możliwości „uleczenia” w ten sposób swojej organizacji.

Założenie działalności gospodarczej czy spółki to niewątpliwie odważny krok. Wielu przedsiębiorców jest dumnych z kolejnych sukcesów swoich organizacji. Jednak czasem, a ostatnio za sprawą sytuacji gospodarczej spowodowanej pandemią COVID-19, zdarzają się sytuacje, w których przedsiębiorca traci płynność finansową, a jego dochody maleją w alarmującym tempie. Podstaw takiej sytuacji może być wiele. Może do niej dojść w skutek błędów w zarządzaniu, niewypłacalności lub oszustwa kontrahenta czy problemów z faktoringiem. Istotnym jest aby w odpowiednim momencie, odpowiednio zareagować na zastaną sytuację. Jedną z takich reakcji może być właśnie otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego.

Restrukturyzacja firm – co to? Na czym polega restrukturyzacja firmy?

Postępowanie restrukturyzacyjne to proces opisany w ustawie o prawie restrukturyzacyjnym. Jego początki w polskim systemie prawa miały miejsce w 2016 roku, więc procedura jest stosunkowo młoda. 

Głównym celem restrukturyzacji firm jest uniknięcie ogłoszenia upadłości poprzez umożliwienie jej zawarcia układów z wierzycielami, a nawet w przypadku jednego z trybów postępowania – przeprowadzenie działań sanacyjnych. Oprócz uniknięcia upadłości firmy celem restrukturyzacji jest wzrost wartości przedsiębiorstwa i de facto wyciągnięcie firmy z kłopotów.

Kto ma zdolność restrukturyzacyjną? Na czym polega restrukturyzacja?

Źródło: Pexels.com

Postępowania restrukturyzacyjne są przeprowadzane w stosunku do dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością. Przy czym, aby móc przeprowadzić restrukturyzację firmy dłużnik ten musi posiadać zdolność restrukturyzacyjną. Zdolność restrukturyzacyjna to nic innego jak zdolność dłużnika do przeprowadzenia w stosunku do niego postępowania restrukturyzacyjnego. 

Podmioty, które posiadają zdolność restrukturyzacyjną opisane są w art. 4 ust. 1 ustawy o prawie restrukturyzacyjnym i są nimi:

• Przedsiębiorcy,
• Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
• Spółki akcyjne nieprowadzące działalności,
• Wspólnicy osobowych spółek handlowych ponoszący odpowiedzialność bez ograniczeń całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki,
• Wspólnicy spółek partnerskich.

Ustawa zastrzega więc, że podmiotem procedur restrukturyzacyjnych nie są wszyscy. Ponadto zastosowano również enumeratywne wyliczenie podmiotów wyłączonych z procesu restrukturyzacyjnego. Podmiotami, w stosunku do których nie stosuje się ustawy są m.in. Skarb Państwa, banki krajowe, Bank Gospodarstwa Krajowego, zakłady ubezpieczeń, fundusze inwestycyjne.

Niewypłacalność, a zagrożenie niewypłacalnością – definicje

Przesłankami do otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego są niewypłacalność oraz zagrożenie niewypłacalnością. Oba zagadnienia zdefiniowane są w ustawie o prawie restrukturyzacyjnym.

O niewypłacalności można mówić gdy dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Istnieje domniemanie, że dłużnik utracił zdolność wykonywania zobowiązań gdy nie opóźnienie przekracza trzy miesiące. 

Zagrożenie niewypłacalnością ma miejsce gdy sytuacja ekonomiczna dłużnika wskazuje na to, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.

Na czym polega restrukturyzacja?

Przepisy prawa restrukturyzacyjnego nie należą do najłatwiejszych dlatego wielu przedsiębiorców zastanawia się na czym polega restrukturyzacja firmy? Przedsiębiorca nie ma obowiązku korzystania z usług specjalisty jednak mimo wszystko warto skonsultować swoją sytuację z adwokatem lub radcą prawnym, który wskaże najlepszy sposób przeprowadzenia restrukturyzacji firmy.

Postępowania uszyte na miarę

Obecnie przedsiębiorcy mają do dyspozycji 5 trybów przeprowadzenia restrukturyzacji. Cztery z nich wynikają z ustawy, a jeden funkcjonuje w związku z trwającym stanem pandemii COVID-19. Są nimi:

• Postępowanie o zatwierdzenie układu;
• Przyspieszone postępowanie układowe;
• Postępowanie układowe;
• Postępowanie sanacyjne
• Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne (COVID-19)

Restrukturyzacja firmy – przebieg

W zależności od zastosowanego modelu restrukturyzacji przebieg nieco się różni. Jednak z całą pewnością można stwierdzić, że obecnie przepisy umożliwiające przeprowadzenie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego w związku z pandemią COVID-19 są najkorzystniejszym modelem dla przedsiębiorców. Pamiętać trzeba, że pomimo trwających negocjacji „restrukturyzacja covidowa” może być wszczęta póki co do końca czerwca 2021 roku.

Firma w restrukturyzacji – postępowanie o zatwierdzenie układu

Ten model restrukturyzacji firmy zakłada dużą samodzielność dłużnika. Jest to tryb najmniej sformalizowany, oparty głównie na działaniach i inicjatywie dłużnika. Udział sądu jest w tym przypadku minimalny. W toku postępowania dłużnik sam zbiera głosy od wierzycieli, a skuteczność zależy od współpracy dłużnika z wierzycielami i umiejętności ich aktywizacji i przekonania do zawarcia układu.

Dłużnik zachowuje władztwo nad swoim majątkiem i może samodzielnie nim zarządzać, jednak wadą zastosowania tego modelu postępowania jest fakt, że przepisy nie przewidują możliwości zawieszenia postępowań egzekucyjnych dlatego takie postępowanie może być skuteczne wyłącznie, gdy problemy finansowe dopiero się ujawniły, a wierzyciele nie posiadają jeszcze tytułów egzekucyjnych.

Plusem postępowania o zatwierdzenie układu jest możliwość swobodnego wyboru osoby pełniącej funkcję nadzorcy układu, we wszystkich innych postepowaniach zawartych w ustawie to sąd wybiera nadzorcę lub zarządcę układu. 

Aby skutecznie zawrzeć układ, za układem musi opowiedzieć się większość wierzycieli uprawnionych do głosowania, a ich łączna suma wierzytelności nie może być mniejsza niż 2/3 sumy uprawnionych do głosowania.

Postępowanie kończy się złożeniem do sądu wniosku o zatwierdzenie układu przez nadzorcę układu.

Przyspieszone postępowanie układowe

Tryb ten jest najczęściej stosowany, jego główną zaletą jest fakt, że powinno być przeprowadzone szybko. Ustawa przewiduje skrócone terminy na rozpoznanie wniosku, przygotowanie spisu wierzytelności i wierzycieli spornych oraz planu restrukturyzacyjnego. W teorii postępowanie to powinno trwać około 4 miesięcy.

Główną wadą tego modelu postępowania jest fakt, że przedsiębiorca traci pełną kontrolę nad przedsiębiorstwem, ponieważ czynności przekraczające zwykły zarząd muszą zostać wykonane za zgodą nadzorcy sądowego wybranego przez sąd. 

Za to niewątpliwym plusem jest możliwość uchylenia zajęć rachunków bankowych przez Sędziego-Komisarza oraz ochrona dłużnika przed rozwiązaniem kluczowych umów.

Warto zastosować ten tryb, gdy sytuacja dłużnika zmusza do zawarcia układu z wierzycielami i konieczna jest ochrona przed egzekucją. Mimo wszystko nie warto kierować się szybkością, gdyż w sądach gospodarczych mających duży zakres rejonowy przyspieszone postępowanie układowe może trwać nawet kilkanaście miesięcy.

Postępowanie układowe

z postępowania układowego skorzystać mogą wszyscy, którzy nie spełniali kryteriów pozwalających na przeprowadzenie postępowania o zatwierdzenie układu lub przyspieszonego. Jeśli więc dłużnik posiada 15 proc. wierzytelności spornych może skorzystać  z postępowania układowego.

Przebieg tego postępowania będzie analogiczny do przyspieszonego postepowania układowego z taką różnicą, że wierzyciel nieumieszczony w spisie wierzytelności może złożyć sprzeciw. Z uwagi na możliwość składania sprzeciwów i konieczność ich rozpatrywania postępowanie to może trwać znacznie dłużej.

Postępowanie sanacyjne

Ostatni model postępowania restrukturyzacyjnego ujęty w ustawie o prawie restrukturyzacyjnym. Jest on najbardziej sformalizowanym i rygorystycznym rodzajem restrukturyzacji firmy. Wymaga sporego zaangażowania organów niebędących związanymi z dłużnikiem.

Ten rodzaj pozwala nie tylko restrukturyzować dłużnika ale również przeprowadzić działania sanacyjne. To właśnie ten aspekt odróżnia to postepowanie od pozostałych i sprawia, że jest bardziej sformalizowane. Sanacja sprawia, że postępowanie restrukturyzacyjne nabiera pewnych instrumentów znany z postępowań upadłościowych, a co za tym idzie ingeruje w strukturę przedsiębiorstwa. Skorzystanie z tego trybu wpływa również na podmioty trzecie, a przedsiębiorca poddawany jest ciągłemu nadzorowi. Skutecznie przeprowadzone postepowanie sanacyjne idealnie wpisuje się w wiodącą zasadę postępowania restrukturyzacyjnego i pozwala na wyjście z kłopotów finansowych.

Uproszczone postępowanie o zatwierdzenie układu (COVID-19)

Ten rodzaj postępowania zawiera się w przepisach dotyczących walki ze skutkami COVID-19, a dokładnie w Tarczy 4.0. Opiera się w głównej mierze na postępowaniu o zatwierdzenie układu lecz posiada pewne znaczące ulepszenia.

Przedsiębiorcy borykający się z problemami finansowymi mogą otworzyć przyspieszone postępowanie restrukturyzacyjne po podpisaniu umowy z nadzorcą układu – dokładnie tak samo jak w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu. Różnica jednak polega na tym, że chwila zaanonsowania światu informacji o otwarciu postepowania zostaje obwieszczona w MSiG i już od tego momentu, z urzędu następuje zawieszenie postępowań egzekucyjnych na 4 miesiące. Na tym etapie dłużnik wraz z nadzorcą układu działa bez udziału Sądu. Nadzorca układu wspólnie z przedsiębiorcom sporządza propozycje układowe i przeprowadza głosowanie. Innowacją jest również dopuszczenie przeprowadzenia głosowania z wykorzystaniem elektronicznych środków komunikacji. Dłużnik ma 4 miesiące na przekonanie wierzycieli, jeśli uzyska większość za układem w wysokości 2/3 łącznej wartości wierzytelności i ponad połowy głosujących , wtedy rozpoczyna się drugi etap, a wniosek o zatwierdzenie układu zostaje złożony do sądu.

Innowacyjnym elementem tego rodzaju postepowania jest 4 miesięczna ochrona udzielona przedsiębiorcy, która umożliwia odpowiednie prowadzenie przedsiębiorstwa. Zaletą jest również szybkość. Jeśli w ciągu 4 miesięcy wniosek o zatwierdzenie układu nie zostanie złożony postepowanie zostaje umorzone.

Alternatywa dla upadłości

Źródło: Pexels.com

Restrukturyzacja firmy to postępowanie, które ma na celu przywrócenie blasku i dumy z przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo popadające w kłopoty finansowe niejednokrotnie znajduje się na równi pochyłej i jedynie odpowiednia i szybka reakcja na problemy może uchronić go od upadku. Warto mieć jednak na uwadze, że wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego nie chroni przed skutkami niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie, a co za tym idzie odpowiedzialnością majątkową osób zarządzających przedsiębiorstwem czy spółką. Jednym ze skutecznych sposobów na uniknięcie odpowiedzialności jest złożenie jednocześnie wniosku o przeprowadzenie restrukturyzacji i wniosku o ogłoszenie upadłości. Sąd zawiesi postępowanie upadłościowe na czas przeprowadzenia restrukturyzacji, lecz dzięki temu przedsiębiorcy zostaną zabezpieczeni w razie niepowodzenia.

Bibliografia:

• Ustawa prawo restrukturyzacyjne;
• Ustawa prawo upadłościowe;
• Ustawa o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19;
• Machowska A. Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe zagadnienia praktyczne.